آشنایی با انواع مهریه در قانون مدنی ایران
مهریه از مفاهیم مهم در عقد نکاح است که حقوق مالی زن را تضمین میکند. شناخت انواع مهریه، به زوجین کمک میکند با آگاهی تصمیم بگیرند و از مشکلات حقوقی بعدی جلوگیری کنند. زوجین میتوانند از یک وکیل مهریه برای کسب اطلاع بیشتر از مهریه و نحوه به اجرا گذاشتن آن نیز بهره ببرند. روه وکلای HiVakil متشکل از وکلای مهریه پایه یک دادگستری است که به شکل کاملاً تخصصی پروندههای گرفتن مهریه شما را پیگیری میکند. وکلای ما به طور 100 درصد بهترین وکیل مهریه در تهران نیستند؛ ولی تجربه انجام صدها پرونده مطالبه مهریه را دارند، بنابراین با مشاوره آنلاین و رایگان تمام نگرانیها، سؤالات، نیازها و درخواست شما در مورد مطالبه مهریه را برطرف خواهند کرد.
مهریه چیست؟
مهریه مالی است که مرد در زمان عقد نکاح یا پس از آن، موظف به پرداخت آن به همسرش است. این حق قانونی زن بوده و قانون مدنی آن را به رسمیت شناخته است.
همچنین میتوانید بخوانید: مهریه در طلاق توافقی
انواع مهریه از نظر زمان تعیین
1. مهریهمسمی (مهریه تعیینشده)
این نوع مهریه هنگام عقد یا قبل از آن بین زوجین تعیین میشود. ممکن است نقدی، نسیه، یا بهصورت مال منقول یا غیرمنقول باشد.
2. مهرالمثل
اگر در زمان عقد، مهریه تعیین نشده باشد و زن با رعایت شرایط قانونی به عقد دائم درآمده باشد و رابطه زناشویی هم برقرار شده باشد، مهریه او بر اساس شأن خانوادگی و عرف، مهرالمثل تعیین میشود.
3. مهرالمتعه
در ازدواج دائم اگر قبل از تعیین مهریه و قبل از نزدیکی، طلاق رخ دهد، زن مستحق مهرالمتعه است. مقدار آن با توجه به توان مالی مرد و وضعیت زن توسط قاضی تعیین میشود.
انواع مهریه از نظر ماهیت
1. مهریه نقد
پرداخت مهریه بهصورت نقدی یکی از رایجترین حالتهاست. مثلاً مبلغ مشخصی پول که هنگام عقد یا طبق توافق بعدی پرداخت میشود.
2. مهریه غیرنقد (مالی)
در این نوع، مهریه بهصورت مال غیرنقدی تعیین میشود؛ مثل: طلا، زمین، آپارتمان، یا حتی خودرو. شرط آن است که مورد مهریه دارای ارزش مالی و قابلیت تملک باشد.
3. مهریه غیرمالی یا شروط جایگزین
برخی مهریهها غیرمالیاند، مثل یادگیری قرآن توسط شوهر، انجام سفر زیارتی، یا آموزش مهارت. قانوناً اگر قابل اجرا باشد، معتبر است، اما در صورت اختلاف ممکن است دادگاه تعیین تکلیف کند.
مقایسه مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
مهریه عندالمطالبه یعنی زن هر زمان که بخواهد، میتواند مهریهاش را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است، مگر اینکه اعسار ثابت شود.
اما در مهریه عندالاستطاعه، زن زمانی میتواند مهریهاش را مطالبه کند که توان مالی مرد برای پرداخت آن اثبات شود. این شرط معمولاً در عقدنامه درج میشود و اثر زیادی در روند مطالبه دارد.
آیا مهریه باید حتماً به صورت مالی باشد؟
طبق ماده 1078 قانون مدنی، هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد، میتواند مهر قرار گیرد. حتی خدمات یا تعهدات خاص هم اگر دارای ارزش عرفی باشند، ممکن است بهعنوان مهریه تعیین شوند.
قابلیت وصول مهریه
برای دریافت مهریه، زن میتواند به اداره اجرای ثبت یا دادگاه خانواده مراجعه کند. اگر مهریه نقدی باشد، روند مطالبه سریعتر است. در موارد غیرنقدی، ممکن است اثبات مالکیت یا ارزشگذاری لازم باشد.
نکات مهم در تعیین مهریه
- میزان مهریه باید متناسب با توان مالی مرد باشد.
- تعیین مهریههای سنگین ممکن است در آینده مشکلات حقوقی ایجاد کند.
- بهتر است مهریه بهگونهای باشد که هم قابل اجرا و هم در عرف پذیرفته باشد.
تأثیر مهریه در طلاق
مهریه ارتباط مستقیم با طلاق ندارد، اما زن حتی پس از طلاق نیز حق مطالبه مهریه دارد. مگر اینکه آن را ببخشد یا در توافق طلاق چیزی در این باره بنویسند.
جمعبندی
شناخت انواع مهریه به زن و مرد کمک میکند با آگاهی حقوقی، تصمیمگیری بهتری در زمان عقد داشته باشند. مهریه ابزاری برای حفظ احترام و حق زن است و نه وسیلهای برای تهدید یا فشار.